روح-معنی

رد نظریه روح معانی

در مطالب قبلی بیان شد که در تفسیر کلماتی مثل (ید، کرسی، قلم) وغیره که در کلام خداوند متعال آمده سه بیان و معنی وجود دارد.

یکی از آن تفاسیر نظریه روح معنی بود.

خلاصه نظریه روح معنی این است که حقیقت معنی الفاظ این اشیاء محسوس نیست بلکه معنی حقیقی آنها، حقیقت آن شیء است وآن شیء به عنوان یک مصداق محسوس است. لذا معنی (ید) به معنی چیزی است که قدرت با آن اعمال می شود که مصداق حسی آن همین دست انسان است. و مصادیق دیگری نیز می تواند داشته باشد. لذا استفاده (ید) در مورد خداوند مجاز نیست ولی به معنی داشتن دستی مثل دست انسان ها هم نیست که مساوی جسمیت است بلکه مصداق آن در مورد خداوند متعال متفاوت است.

اشکال به این نظریه

در زبان عربی دقت زیادی اعمال شده به نحوی که حتی گاه بین الفاظی که برای امور محسوس استفاده می شود و بین الفاظی که برای امور غیر محسوس استفاده می شود فرق می گذارند.

ابن هشام در مغنی در مورد یکی از فرق هایی که بین (لدی) و (عند) وجود دارد این گونه بیان می کند: ثم أعلم أن «عند» أمکن من لدى من وجهین: أحدهما: أنها تکون ظرفا للأعیان و المعانى، تقول «هذا القول عندى صواب، و عند فلان علم به» و یمتنع ذلک فى لدى، ذکره ابن الشجرى فى أمالیه و مبرمان فى حواشیه.... (مغنی اللبیب، بحث عند: 158).

و یا در وضع افعل التفضیل ظرط کرده اند که از عیوب ظاهره نباشد ولی اگر عیب باطنی باشد اشکالی در وضع افعل التفضیل وجود ندارد.

قال الشیخ الرضی: لا یبنى أفعل التفضیل من الألوان، و العیوب الظاهرة دون الباطنة... فإن الباطنة یبنى منها أفعل التفضیل، نحو: فلان أبلد من فلان و أجهل منه و أحمق و أرعن و أهوج و أخرق، و ألدّ و أشکس، و أعیا و أعجم و أنوک‏ (شرح کافیه رضی 3: 450).

نتیجه: بالوضوح در زبان عربی قیودی دقیق برای کلمات وجود دارد که گاهی برخی از این قیود آشکار شده و برخی از این قیود هم مخفی مانده است. ولکن صرف این که بخواهیم این گونه کلماتی را که در کلام داوند متعال آمده درست کنیم، صحیح نیست که معنی کلمات را عوض کنیم بلکه راه تشخیص معنی فقط استعمالات عرب است ولا غیر.

این بحث جنبه های دیگری و استدلال های دیگر و ردیه های دیگری دارد. ولا مجال لذکرها